Dawne Zawiercie w fotografiach i opowiadaniach

Stefan Stefaski

Raport sprawozdawczy*

Strona główna » Historia » Raport sprawozdawczy*

Zawiercie 1o maja 1915

Raport sprawozdawczy*

Miejsce agitacji Zawiercie będące w mniejszej części po zarządem austriackim, reszta pod niemieckim , w krotce ma podobno przejść pod zarząd niemiecki. Na stronie austriackiej otwarte zostało biuro werbunkowe i (smisaryst: nieczytelne) Główna uwagę zwróciłem na samo Zawiercie, w którym nastrój początkowo był bardzo ruchowi naszemu nieprzychylny-obecie jest znacznie lepiej lecz jeszcze dużo pozostawia do życzenia.
 Z najbliższych okolic Zawiercia odwiedziliśmy następujące miejscowości: Łazy, Kromołów, Włodowice, Blanowice, Myszków, Żarki, Jaworznik i Leśniów. W tych wszystkich miejscowościach za wyłączeniem Myszkowa, Żarek i Łaz zauważyć się dał nastrój niechętny a raczej obojętny i wyczekujący. Ludzie dawane im pisma przyjmowali jakby z pewną obawą- a o kupnie takowych i mowy być nie mogło. Wszędzie panuje przekonacie rychłego powrotu Moskala i obawa, że jak wróci, to będzie się mścił na tych wszystkich, którzy teraz z Legionami trzymali.
Sposoby i środki agitacji. W Zawierciu odbyły się przede wszystkim zebrania w kolach ściśle poufnych, na których urabiało się poszczególne jednostki wpływowe, następnie urządzane były zebrania większe dyskusje i odczyty. Przez pewien czas wydawaliśmy własny tygodnik „Echo Zagłębia”, który przestał wychodzić z powodu odmowy udzielenia na koncesji przez Komendę Obwodową w dąbrowie. Kolportowano „Wiadomości Polskie” i inne wydawnictwa jakkolwiek kolportaż ten napotykała na trudności z powodu przepisów władz austriackich o kolportażu.
Liczba młodzieży w wieku poborowym. W Zawierciu liczba młodzieży i rezerwistów w wieku poborowym wynosi około 1000 obecnie powodu wyemigrowania na wieś i do Prus na roboty znacznej części pozostało około 600 ludzi, W pozostałych wyżej wymienionych miejscowościach średnio licząc w przybliżeniu może będzie po kilkudziesięciu, czyli w pozostałych 8-miu miejscowościach można liczyć 500 ludzi zdolnych do służby wojskowej.
Bezpośrednie skutki agitacji a/ liczba zwerbowanych w Zawierciu od początku wojny do obecnej chwili poszło do Legionów około 180 ludzi, a z Łaz około 30, z Kromołów dał 15 ludzi, Myszków 30, Żarki 10, reszta zaledwie po kilku ludzi. b/ nastrój jak powiedziałem wyżej, znacznie się zmienił na nasza korzyść, lecz jeszcze jest sporo ludzi przeciwnych a nawet naszemu ruchowi.
Przeszkody w agitacji. a/ Ze strony obozów wrogo względem nas usposobionych w Zawierciu dało się dotkliwie odczuć, ludzie ci bowiem używają najrozmaitszych sposobów i środków, by pracę naszą zdyskwalifikować, przez rozsiewanie najrozmaitszych fałszywych wieści, jak o odpowiedzialności przed Moskalem tych wszystkich, którzy czymkolwiek się przyczynili do wzmożenia Legionów, to znów, że Moskal tu lada chwila wróci, ze pańszczyzna zostanie przez przyszły polski rząd przywrócona i.t.d. Szczególnie były rozszerzane wśród chłopów po wsiach wieści o pańszczyźnie i odpowiedzialności przed Moskalem.
b/ Przeszkody ze strony władz pruskich są tego rodzaju, ze kategorycznie zabraniają na terenie przez nich zajętym wszelkiej działalności na rzecz Legionów, co zaś do władz austriackich, to te również wcale nam pracy nie ułatwiają. Dowodem następujące fakty: zamknięcie pisma „Echo Zagłębia” /odmowa udzielenia koncesji/ zakaz urządzania obchodu racławickiego i Konstytucji 3 maja/ motyw, że Zawiercie do tego czasu przejdzie prawdopodobnie pod zarząd niemiecki/ , ogromne trudności w uzyskaniu pozwolenia na odczyty i zebrania publiczne i t.p.
c/Przeszkody wynikające z braku organizacji zewnętrznej i działalności poszczególnych partii. Ze strony działalności partyjnej nie tylko są przeszkody, ile bak odpowiedniej pomocy, albowiem tu na miejscu przedstawiciele partii PPS działają niby w kierunku legionowym /o czym ciągle zapominają/ w rzeczywistości pracują wyłącznie partyjnie, czego dowodem, że rzeczona partia w Zawierciu dała do szeregów zaledwie kilku ludzi. Większość rekrutów, którzy poszli do szeregu pochodziła albo z N.Z.R lub jego sympatyków, reszta bezpartyjni i stanowiący około 25% ogólnej liczby rekrutów. Przeciwdziała silnie naszemu ruchowi miejscowa ND w połączeniu z moskofilami.
Co należy przedsiębrać dla wzmożenia naszej pracy? a/ Przede wszystkim wyjednać u władzy austr. Przychylniejsze traktowanie nas tj. zaniechania chęci czynienia nam trudności jak obecnie.
b/ Wyjednać u władz niemieckich pozwolenie na agitacje werbunkowa.
c/ Uregulować kwestie zapomóg rodzinom legionistów.
Wnioski. 1.Dla ożywienia ruchu naszego konieczne jest urządzenie całego szeregu odczytów lub zebrań agitacyjno werbunkowych, na które prosiłbym wydelegować odpowiednich prelegentów.
2/ Ponieważ często spotyka się z niezadowoleniem powodu braku urządzenia obchodów i t.p. uroczystości, wskutek, zakazu władz austriackich, przeto koniecznym jest wyjednanie u miarodajnych czynników, by miejscowe władze obwodowe nie utrudniały tego rodzaju przedsięwzięć a dały nam w tym kierunku więcej swobody. Dla powetowania strat wskutek zakazów obchodów należy urządzić chociażby parę przedstawień teatralnych i charakterze wybitnie narodowym z odpowiednim słowem wstępnym agitującym za legionami.
3/ Bardzo ważnym czynnikiem jest sprawa zapomóg dla rodzin legionistów, którą należy jak najprędzej rozwiązać w duchu pomyślnym, bez rozstrzygnięcia bowiem tej sprawy praca w szerszym zakresie werbunkowym jest wprost niemożliwa.
4/ Wobec trudności w szerszym kolportowaniu pism czy nie byłoby możliwe aby Dep. Wojsk. Wyjednał miarodajnych czynników odpowiednia koncesje na swobodny kolportaż wszystkich swoich wydawnictw na całym obszarze Królestwa Polskiego, zajętym przez władze austr. Za pomocą swoich ludzi zaopatrzonych w odpowiednie legitymacje Dep. Wojsk. a to w celu uniknięcia starań o poszczególne koncesje, które trzeba zdobywać ogromnymi trudnościami.

Januszewski m.p.


*AN Kraków, sygnatura 29/530/922

|   Do góry   |   Strona główna   |

Centrum Inicjatyw Lokalnychwww.cil.org.pl

Newsletter