Dawne Zawiercie w fotografiach i opowiadaniach

Losy parafii, którą mam zamiar teraz opisać od zawsze były niezwykle silnie związane z kościołem św. Mikołaja BW w Zawierciu-Kromołowie. Mowa tu oczywiście o świątyni p.w. Trójcy przenajświętszej w Zawierciu- SkarĹźycach. Ten zacny stary kościół podobnie jak i jego „protoplasta” z Kromołowa, są straĹźnikami pamięci o dawnych dniach zawierciańskiej ziemi. Dlatego teĹź waĹźne jest, aby nie zapomnieć o tak wspaniałej perle w naszym narodowym skarbcu.

Początki istnienia...

Szukając początków parafii musimy się cofnąć do okresu reformacji. Nieopodal wieĹźy straĹźniczej w SkarĹźycach stała kaplica, a jej kapelanem był mstowski zakonnik ojciec Bartłomiej, który dzielnie wspierał proboszcza kromołowskiego zwłaszcza w okresie świąt i uroczystości odbywających się w kościele św. Mikołaja BW.  Sami zaś właściciele Kromołowa ród Bonerów stopniowo zakorzeniali się w kalwinizm. Widząc to właściciel wsi SkarĹźyce, Wojciech Giebułtowski herbu „Lis”, pełniący funkcję sekretarza królewskiego, kazał wybudować dla katolików kościół ku czci Trójcy przenajświętszej.

Kościół miał z początku spełniać jedynie funkcję filii świątyni kromołowskiej. Parafia została erygowana 10 czerwca 1616 r. przez ks. bp krakowskiego Piotra Tylickiego. Dołączono do niej takĹźe wsie Morsko, Dupice (obecnie Piaseczno) oraz Ĺťerkowice. JuĹź wcześniej w roku 1598 konsekrowano dużą kaplice pełniącą funkcję kościoła. Następna jej konsekracja po przebudowie i dodaniu trzech kaplic miała miejsce w 1678r. a dokonał jej ks. bp. Sufragan krakowski Mikołaj Obarski.

Czar zabytków...

JuĹź sama bryła kościoła jest bardzo interesująca. Szczególną wymowę mają trzy okrągłe kaplice od strony wschodniej symbolizujące Trójjedynego Boga. Wyniosła wieĹźa jest wyposaĹźona w otwory strzelnicze. Główny ołtarz znajduje się w środkowej kaplicy, największej ze wszystkich. Natomiast w przyległych znajdują się XVII wieczne obrazy Narodzenia pańskiego i pokłonu Pasterzy oraz obraz Jana Chrzściciela. Z tego samego okresu pochodzi takĹźe obraz Trójcy Świętej w ołtarzu głównym, wykonanym w stylu klasycystycznym z drzewa z bogatymi złoceniami.

W nawie kościoła uwagę przykuwają piękna barokowa ambona oraz dwa klasycystyczne ołtarze w kształcie sarkofagów. Po lewej stronie podziwiać moĹźna obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, będący kopią staroĹźytnego obrazu „Salus popluli Romani”, czyli „Ocalenie ludu rzymskiego”. Po prawej stronie natomiast znajduje się ołtarz i obraz patrona parafii św. Floriana. W górze Archanioł Michał. Uroczystości ku czci patrona straĹźaków są waĹźnym wydarzeniem w Ĺźyciu parafii; odbywają się one w pierwszą niedzielę maja, wtedy to do SkarĹźyc przybywają pielgrzymki straĹźackie z okolicznych miejscowości.

W skarbcu kościoła znajdują się najstarsze ołowiane lichtarze noszące inicjały i herb „Abdank” ks. Jana Rudzkiego proboszcza parafii w latach 1766-1812. Do znajdujących się tam pamiątek naleĹźy wymienić:
-  monstrancję ozdobioną promieniami, gronami winogrona i korona;
-  kielich z napisem „Ten kielich nakładem ks. J. Rudzkiego, plebana skarĹźyckiego – przerobiony i pozłocony roku 1777” ;
-  puszkę pochodzącą z XVII w. w koszulce srebrnej;
-  ornaty XVII i XVIII wieczne posiadające bogatą symbolikę.

Powojenne losy kościoła...

Czas zaborów i wojen bardzo odbił się na stanie świątyni. Wszystkie historyczne zawieruchy sprawiły, Ĺźe kościół wymagał gruntownego remontu. Odnowa Kościoła została zapoczątkowana przez ks. Alfonsa Niedermana (1935-71). To dzięki niemu dokonano remontu wieĹźy i pokryto dach blachą. Oczyszczenia świątyni podjął się ks. Henryk Wysowski (1791-1980), wg Koncepcji  inĹź. Arch. Stanisława Pośpieszalskiego. Kontynuatorami tych prac byli księża Józef Duda (1980-1982) i Wiktor Tamzik (1982-1988).

W 1997 r. ks. proboszcz Mirosław Sikora odnalazł obraz Matki Boskiej SkarĹźyckiej w ołtarzu głównym pod obrazem Trójcy Przenajświętszej. Odnalezione dzieło jeszcze w tym samym roku zostało odnowione w Częstochowie. Jego renowacji dokonała GraĹźyna Łazarowicz, historyk sztuki. Obecny proboszcz i kustosz świątyni ks. Stanisław Wybański zbudował przy kościele polową kapliczkę z kopią Cudownego Obrazu Matki Boskiej SkarĹźyckiej. Opracował teĹź i wydał publikację „NaboĹźeństwo do Matki Boskiej SkarĹźyckiej”(1999 r.). Jest takĹźe kompozytorem wielu pieśni maryjnych do słów papieĹźa Jana Pawła II.

Kościół parafialny p.w. Trójcy Przenajświętszej w Zawierciu- SkarĹźycach, został ustanowiony przez księdza arcybiskupa metropolitę częstochowskiego Stanisława Nowaka dekretem z 15 sierpnia 1999 r. Sanktuarium Najświętszej Marii Panny SkarĹźyckiej. Doroczna Jej uroczystość obchodzona jest 5 sierpnia, a pierwszej z nich przewodniczył ks. bp prof. Antoni Długosz.

Działalność duszpasterska w Sanktuarium w XXI w.

Kościół św. Trójcy jest waĹźnym ośrodkiem kulturalno-religijnym regionu. Szczególne znaczenie zwłaszcza dla młodzieĹźy ma znajdujący się w SkarĹźycach ośrodek oazowy z św. KrzyĹźem w nazwie. Istnieje on tam juĹź od lat 80. ubiegłego wieku. Co roku w okresie wakacji młodzi ludzie skupieni w Ruchu Światło-Ĺťycie, przyjeĹźdĹźają w to miejsce aby wspólnie przez trzy tygodnie poświęcić swój czas Panu Bogu i medytacji Pisma Św., ale takĹźe poznawaniu swego powołania Ĺźyciowego i pracy w grupie w chrześcijańskiej atmosferze. 21 lutego 2008 ks. abp Stanisław Nowak poświęcił w ośrodku kaplicę.

WaĹźna dla parafii jest niewątpliwie społeczność straĹźacka. 09.05.2007r. w czasie Dnia StraĹźaka i 15. lecia PSP w Zawierciu, ks. proboszcz Stanisław Wybański został wyróĹźniony Złotą Odznaką Honorowa za zasługi dla Województwa Śląskiego, a Rzymsko-katolicka Parafia Trójcy Przenajświętszej otrzymała List gratulacyjny i okolicznościowy ryngraf. Natomiast 19.08.2007 r. miał miejsce jubileusz 80. lecia OSP w Morsku. Uroczystej Mszy św. Przewodniczył ks. Wybański, a kazanie wygłosił ks. dr Jan Koclęga.

W parafii organizowane są teĹź doroczne pielgrzymki straĹźaków powiatu zawierciańskiego. Poza tym pątnicy wyruszają na szlak do Lichenia, Mariazel czy Medugorie.

Jak przystało na nowoczesną parafię nie obca jest jej takĹźe kultura i media. 31.10-03.11.2007 r. w TVP3 i w TVN emitowane były programy sanktuarium skarĹźyckim i Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wypowiedzi udzielał miejscowy proboszcz. Natomiast 04.11. tego roku odbył się koncert „Zaduszki SkarĹźyckie” w  wykonaniu artystów „Piwnicy” z Krakowa.

Kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej to jednak przede wszystkim miejsce dla pokrzepienia duszy, zarówno dla świeckich jak i dla kapłanów tutejszych dekanatów. W tym miejscu tradycja i nowoczesność uzupełniają się wzajemnie tak jak i cały Kościół trwały w Ewangelii i zmienny w otaczającej Go rzeczywistości. Tak jak i przed kilkoma wiekami tak i teraz jest jednym z najwspanialszych klejnotów w koronie naszego Białego Orła.

Damian DomĹźalski