Dawne Zawiercie w fotografiach i opowiadaniach

Stefan Stefañski

Huta Szkła

Strona główna » Galeria » Huta SzkÅ‚a

W latach siedemdziesiÄ…tych XIX wieku Zawiercie byÅ‚o już znaczÄ…cym  oÅ›rodkiem przemysÅ‚owym. Kolejnym zakÅ‚adem, który powstaÅ‚ na terenie Zawiercia byÅ‚a Fabryka SzkÅ‚a. PierwszÄ… urzÄ™dowÄ… wzmiankÄ™ o Fabryce SzkÅ‚a  zamieszcza dokument z 1880 roku. Jest to doroczny raport naczelnika gminy w KromoÅ‚owie o stanie przemysÅ‚u na podlegÅ‚ym mu terenie. SporzÄ…dzony zostaÅ‚ dla naczelnika powiatu w Olkuszu. (KromoÅ‚ów byÅ‚ w tym czasie jednÄ… z gmin powiatu olkuskiego należącego do guberni kieleckiej a Zawiercie Wielkie należaÅ‚o natomiast do gminy PorÄ™ba MrzygÅ‚odzka i guberni piotrkowskiej. WÅ‚Ä…czenie gminy KromoÅ‚ów i Zawiercia MaÅ‚ego do powiatu bÄ™dziÅ„skiego i tejże guberni nastÄ…piÅ‚o w roku 1885). Wspomniany raport informuje,iż tutejsza szklarnia mieÅ›ciÅ‚a siÄ™ w jednym murowanym budynku i zatrudniaÅ‚a 22 robotników z czego 17 byÅ‚o fachowcami cudzoziemskimi.      

Inicjatorem rozpoczÄ™cia w Zawierciu wyrobów ze szkÅ‚a byÅ‚ tutejszy wÅ‚aÅ›ciciel ziemski Andrzej Chmielewski. Po jego Å›mierci szklarnia weszÅ‚a w posiadanie A. Grelaka, ten zaÅ›  w 1883 roku sprzedaÅ‚ jÄ… Markusowi Holenderskiemu i Samuelowi Mendelsonowi. Po niecaÅ‚ym roku 13 grudnia 1883 roku odsprzedali jÄ… przedsiÄ™biorstwu S. Reich i SpóÅ‚ka za 10 tysiÄ™cy rubli. SpóÅ‚ka ta byÅ‚a już znanym producentem szkÅ‚a w Czechach i Morawach.                                                                                 

W latach 1884-1899 Reichowie zaczÄ™li systematycznie rozbudowywać hutÄ™. Wzniesiono nowe hale produkcyjne z 2 piecami mieszczÄ…cymi 12 donic do wytopu szkÅ‚a, wybudowano suszarnie piasku szklarskiego, wypalarnie, magazyny oraz pomieszczenia szlifierni szkÅ‚a. W nastÄ™pnych latach postawiono trawialniÄ™ krysztaÅ‚ów, skÅ‚ady kwasu siarkowego, kuźniÄ™ oraz budynek mieszczÄ…cy generator spalin. W 1986 roku ruszyÅ‚a druga hala produkcyjna dobudowano Å›lusarniÄ™, stolarniÄ™, malarnie szkÅ‚a oraz nowe pomieszczenia biurowe i dom mieszkalny dla dyrekcji. RozbudowÄ™ zakoÅ„czono w 1899 roku postawieniem magazynów wyrobów gotowych i doprowadzeniem bocznicy kolejowej. SÅ‚ownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1895 roku podaje, że huta szkÅ‚a Reich zatrudnia 800 robotników. W dniu 3 lipca 1900 roku zostaÅ‚o mianowane „Towarzystwo Akcyjne Huty SzkÅ‚a w Zawierciu dawniej S. Reich et Co.” W tym samym roku od Edmunda Marcusa z BÄ™dzina dokupiono nieruchomość w Zawierciu, on kupujÄ…c ponad tysiÄ…c akcji zostaÅ‚ drugim obok Reicha wspóÅ‚wÅ‚aÅ›cicielem i dyrektorem fabryki. W tym też roku na 10 parcelach wybudowano domy fabryczne przy późniejszej ul. Pileckiej (obecnie część ul. Paderewskiego i PowstaÅ„ców ÅšlÄ…skich). W 1912 roku wybudowano dwuklasowy budynek szkoÅ‚y fabrycznej.

W czasie I Wojny Åšwiatowej rabunkowa gospodarka okupanta (wywóz maszyn, urzÄ…dzeÅ„ pÄ™dnych i elektrycznych) byÅ‚a powodem dużych kÅ‚opotów w powojennym uruchomieniu fabryki.

Podczas II Wojny Åšwiatowej huta byÅ‚a czynna, i zostaÅ‚a przejÄ™ta przez berliÅ„ska centralÄ™ HTO a jej niemieckim komisarzem zostaÅ‚ Hans Gnadiger. W okresie okupacji wielu czÅ‚onków zaÅ‚ogi zostaÅ‚o aresztowanych i wywiezionych, a zatrudniono nieletnich (14-18 lat) Polaków, którzy stanowili jednÄ… czwartÄ… zaÅ‚ogi.

            Po wojnie w 1946 roku naczelnym dyrektorem zostaÅ‚ WÅ‚adysÅ‚aw Å»ak, a huta przeszÅ‚a na skarb paÅ„stwa. Uchwalenie przez sejm w 1950 roku Ustawy o szeÅ›cioletnim planie rozwoju gospodarczego i budowy socjalizmu w Polsce zakoÅ„czyÅ‚y ponad 60-letnie posiadanie huty przez Reichów, Markusów i Martinich. Dnia 3 maja 1950 roku hucie nadano nazwÄ™: Huta SzkÅ‚a Gospodarczego i OÅ›wietleniowego w Zawierciu.

W latach 1960-1980 kierownictwo partyjne i polityczne zaplanowaÅ‚o drugi okres uprzemysÅ‚owienia kraju, co zapoczÄ…tkowaÅ‚o wiele kosztownych inwestycji w hucie na ogólnÄ… sumÄ™ ponad 382  975,9 zÅ‚.

Od 1998 roku huta byÅ‚a SpóÅ‚kÄ… AkcyjnÄ…, a po okresie upadÅ‚oÅ›ci w 2009 roku zostaÅ‚a kupiona przez nowych inwestorów. Obecne nazwa firmy to Huta SzkÅ‚a „Zawiercie” sp. z o. o.

W tym krótkim rysie historycznym nie sposób opisać dokÅ‚adnie historii huty, ten rys to w wiÄ™kszoÅ›ci „suche” fakty (choć wiele innych zostaÅ‚o pominiÄ™tych), ale myÅ›lÄ™, że choć trochÄ™ zostaÅ‚a przybliżona historia huty szkÅ‚a.

 

Podziękowania dla dyrekcji Huty Szkła za pomoc w przygorowaniu materiału.

Autorzy:J.S. Gębka

Zainteresowanych i posiadaczy innych materialów prosimy o kontakt : jaslaz@poczta.onet.pl

 

 

 


Widokówka z 1930 r.Strona z katalogu 1928/29Fragment planu miasta obejmująca hutę, 1916 r.Domy mieszkalne dla robotników, 1900 r.Kolonia mieszkalna przy ul. PileckiejStrajk robotników huty 1936 r.Strajk robotników huty 1936 r.Uczestnicy strajku, 1936 r.Artykuł z Ekspresu Zagłębia, 1936 r.Pracownicy huty, lata trzydziesteNagłówek pisma firmowego, 1929 r.Fragment statutu, 1931 r.Straż pożarna huty szkłaKlasa szkolna podczas zajęćTablo szkoły hucianejWybrane strony z katalogu, 1928/29 r.Akcja huty szkła5 akcji po sto złotychKupony do akcjiPrzedwojenna popielniczkaRóżne wyroby hutyKomitet PPR, 1945 r.Zdobnik szkła w trakcie pracyMalacz przy zdobieniu kieliszkówBiurowiec huty szkłaŻłobek zakładowyHotel przy ul. ŻabiejPamiątkowy medal
Widokówka z 1930 r.
Widokówka z 1930 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Strona z katalogu 1928/29
Strona z katalogu 1928/29
Oceñ/Dodaj komentarz
Fragment planu miasta obejmujÄ…ca hutÄ™, 1916 r.
Fragment planu miasta obejmujÄ…ca hutÄ™, 1916 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Domy mieszkalne dla robotników, 1900 r.
Domy mieszkalne dla robotników, 1900 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Kolonia mieszkalna przy ul. Pileckiej
Kolonia mieszkalna przy ul. Pileckiej
Oceñ/Dodaj komentarz
Strajk robotników huty 1936 r.
Strajk robotników huty 1936 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Strajk robotników huty 1936 r.
Strajk robotników huty 1936 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Uczestnicy strajku, 1936 r.
Uczestnicy strajku, 1936 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Artykuł z Ekspresu Zagłębia, 1936 r.
Artykuł z Ekspresu Zagłębia, 1936 r.
Oceñ/Dodaj komentarz
Pracownicy huty, lata trzydzieste
Pracownicy huty, lata trzydzieste
Oceñ/Dodaj komentarz

1 | 2 | 3 | 4 | 5

|   Do góry   |   Strona główna   |

Centrum Inicjatyw Lokalnychwww.cil.org.pl

Newsletter

ALPANET - Polskie Systemy Internetowe