Dawne Zawiercie w fotografiach i opowiadaniach

Stefan Stefañski

Franciszek Zientara - pierwszy proboszcz Zawiercia

Strona główna » Franciszek Zientara - pierwszy proboszcz Zawiercia

 Jednym z najważniejszych elementów Å‚Ä…czÄ…cych ludzi jest ich wiara. Nie inaczej byÅ‚o w Zawierciu. WÅ‚aÅ›nie czÅ‚owiek, który caÅ‚e życie poÅ›wiÄ™ciÅ‚ sÅ‚użbie Bogu i KoÅ›cioÅ‚owi, bardzo chwalebnie zapisaÅ‚ siÄ™ w historii naszej „maÅ‚ej ojczyzny”. ByÅ‚ to ks. Franciszek Zientara, pierwszy proboszcz koÅ›cioÅ‚a Å›w. ApostoÅ‚ów Piotra i PawÅ‚a w Zawierciu.

PochodzÄ…cy z maÅ‚ej wsi Kobylniki w powiecie piÅ„czowskim, mÅ‚ody kapÅ‚an jako wikariusz kromoÅ‚owski byÅ‚ na poczÄ…tku wspóÅ‚pracy z zawiercianami duszpasterzem kapliczki Matki Boskiej PrzÄ…dki. StaÅ‚a ona nieopodal robotniczego osiedla TAZ.

Przed kapÅ‚anem z KromoÅ‚owa stanęło prawdziwe wyzwanie. MiaÅ‚ bowiem sprawić, by mieszkaÅ„cy fabrycznej osady, jakÄ… wówczas byÅ‚o nasze miasto, poÅ‚Ä…czyli siÅ‚y i wspólnie podjÄ™li trud budowania prawdziwej parafii – „KoÅ›cioÅ‚a Dusz”. OkazaÅ‚o siÄ™ wkrótce, że ks. Zientara miaÅ‚ szczególny dar przyciÄ…gania ludzi – bez trudu skupiÅ‚ wokóÅ‚ siebie inteligencjÄ™ i przedsiÄ™biorców. Zdobycie zaufania przez kromoÅ‚owianina nie byÅ‚o Å‚atwe w Zawierciu, bowiem w kontaktach prywatnych bardzo czÄ™sto tamtejsi mieszkaÅ„cy nie lubili zawiercian do tego stopnia, że ci ostatni nawet nie mieli dla siebie miejsca w Å‚awach kromoÅ‚owskiego koÅ›cioÅ‚ai.

UdaÅ‚o mu siÄ™ jednak. Aktywnie wspóÅ‚pracowaÅ‚ z Drugim Komitetem Budowy KoÅ›cioÅ‚a, zwÅ‚aszcza z dyrektorem TAZ, inż. technologiem Piotrem Lubiczem Strzeszewskim, którego we wspomnieniach nazywa „opokÄ… dla Zawiercia” oraz czÅ‚owiekiem oddanym budowie caÅ‚Ä… duszÄ…. Dodatkowym czynnikiem motywujÄ…cym kromoÅ‚owskiego wikariusza byÅ‚ fakt, że wyznawcy innych religii mieli już w Zawierciu swoje Å›wiÄ…tynie. W 1899 r. otwarto zbór ewangelicki, a w 1896 – synagogÄ™.

Wybudowanie Å›wiÄ…tyni z cegieÅ‚ nie byÅ‚o jednak zwieÅ„czeniem pracy ambitnego kapÅ‚ana, lecz zaledwie jej poczÄ…tkiem. Ks. Zientara bowiem usilnie budowaÅ‚ życie wewnÄ™trzne zawierciaÅ„skiej wspólnoty wiernych. Zawsze sÅ‚użyÅ‚ im radÄ… i pomocÄ…, nikogo nie zostawiaÅ‚ samego. ByÅ‚ gorliwym patriotÄ…, zaangażowanym w dziaÅ‚alność narodowo-patriotycznÄ… pod zaborami rosyjskim i niemieckim.

Pierwszym krokiem tego niezwykÅ‚ego duszpasterza po przybyciu do Zawiercia byÅ‚o utworzenie – wraz z organistÄ… Kazimierzem CzaplÄ… – chóru koÅ›cielnego „Lira” w 1897 r. NastÄ™pnie powoÅ‚aÅ‚ orkiestrÄ™ smyczkowo-dÄ™tÄ…, dziaÅ‚ajÄ…cÄ… od momentu zakupu organów w roku 1907.

DbaÅ‚ nie tylko o sprawy organizacyjne Å›wiÄ…tyni i o rozwój duchowy parafian, ale także o wyksztaÅ‚cenie dzieci robotników. ByÅ‚ czÅ‚onkiem Rady Pedagogicznej szkoÅ‚y TAZ, Towarzystwa Wpisów Szkolnych, a także powstaÅ‚ego w 1919 r. SamorzÄ…dowego Dozoru Szkolnego. OrganizowaÅ‚ również aktywność mÅ‚odzieży w ramach życia KoÅ›cioÅ‚a. ByÅ‚ bowiem twórcÄ… kilku oddziaÅ‚ów Katolickiego Stowarzyszenia MÅ‚odzieży Polskiej w Zawierciu – żeÅ„skie powstaÅ‚o w 1920 r., mÄ™skie pięć lat później, zaÅ› w 1936 r. utworzono oddziaÅ‚ w dzielnicy „Argentyna”. W ramach kóÅ‚ KSM powstawaÅ‚y także biblioteki. KsiÄ…dz Zientara zorganizowaÅ‚ również w 1932 r. w Zawierciu okrÄ™gowy zlot SMP, z udziaÅ‚em ks. bp dr. Teodora Kubiny oraz takich miejscowych osobistoÅ›ci, jak dyr. H. Malczewska, Holenderscy, F. Langert, dr BrzeziÅ„ski, dyr. Jan NowiÅ„ski.

Jego dziaÅ‚alność na rzecz rozwoju mÅ‚odych zawiercian i ksztaÅ‚towania u nich lokalnego patriotyzmu doceniali również przedstawiciele innych wyznaÅ„. Jednym z przykÅ‚adów jest artykuÅ‚, który ukazaÅ‚ siÄ™ w polsko-katolickim  (jeden z odÅ‚amów chrzeÅ›cijaÅ„stwa) piÅ›mie „TydzieÅ„”, w numerze z 22 kwietnia 1901 r.: „W Zawierciu odbywa siÄ™ wielka uroczystość sadzenia drzewek. Po nabożeÅ„stwie, które odbyÅ‚o siÄ™ o godzinie 9 rano w miejscowym koÅ›ciele przez ksiÄ™dza ZientarÄ™, dzieci z miejscowych szkóÅ‚ek fabrycznych w liczbie przeszÅ‚o 500 (obojga pÅ‚ci) w skÅ‚adnym pochodzie, z orkiestrÄ… fabrycznÄ… na czele, przy wspóÅ‚udziale swoich nauczycieli i po okolicznoÅ›ciowej mowie, wypowiedzianej przed koÅ›cioÅ‚em przez ks. ZientarÄ™, wyruszyÅ‚y posadzić poÅ›wiÄ™cone przez niego drzewka, najpierw w alejÄ™ kolejowÄ… prowadzÄ…cÄ… od fabryki akcyjnej „Zawiercie” do dworca kolejowego i tamże przy pomocy ogrodników posadziÅ‚y przeszÅ‚o 200 kasztanów i jesionów. TakÄ… ilość wsadziÅ‚y po dwóch stronach ulicy osady Zawiercie, w pobliżu koÅ›cioÅ‚a i domów mieszkalnych fabryki. Po skoÅ„czonym sadzeniu dzieci jeszcze raz zaprowadzono do koÅ›cioÅ‚a, w którym odprawiÅ‚ dziÄ™kczynne nabożeÅ„stwo ks. Zientara i powtórnie przemówiÅ‚ do dzieci, zalecajÄ…c im poszanowanie posadzonych drzewek. Inicjatorem uroczystoÅ›ci byÅ‚ pan Strzeszewski, dyrektor fabryki akcyjnej "Zawiercie”.

W szczególnie trudnych czasach I wojny Å›wiatowej i późniejszego Wielkiego Kryzysu, ks. Franciszek dziaÅ‚aÅ‚  aktywnie na polu charytatywnej pomocy dla najbardziej potrzebujÄ…cych, a tych nie brakowaÅ‚o, bowiem Zawiercie szczególnie mocno dotknÄ…Å‚ problem bezrobocia. ByÅ‚ czÅ‚onkiem Rady Miejscowej OpiekuÅ„czej, w czasach kryzysu natomiast należaÅ‚ do grupy 37 osób tworzÄ…cych SpoÅ‚eczny Komitet Obywatelski Niesienia Pomocy dla Bezrobotnych. ZajmowaÅ‚ siÄ™ tam pracÄ… w komisji dożywiania i opieki nad dzieckiem i matkÄ….

Nieobce byÅ‚y mu również sprawy rolników. ZaÅ‚ożyÅ‚ w Zawierciu w 1906 r. kóÅ‚ko rolnicze. Natomiast po odzyskaniu niepodlegÅ‚oÅ›ci byÅ‚ zaÅ‚ożycielem i prezesem Okresowego Towarzystwa Rolniczego na powiat zawierciaÅ„ski i bÄ™dziÅ„ski (1918). DziaÅ‚aÅ‚ też w Towarzystwie OszczÄ™dnoÅ›ciowo-Pożyczkowym (1901) oraz zaangażowaÅ‚ siÄ™ w tworzenie Narodowego ZwiÄ…zku Robotników w Zawierciu w 1905 r., zwiÄ…zany byÅ‚ również z ChrzeÅ›cijaÅ„skim Stowarzyszeniem Robotników, zaÅ‚ożonym w Zawierciu w roku 1910.

Należał także do Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności i Rady Nadzorczej Towarzystwa Rozwoju Zawiercia. Był zwolennikiem i sympatykiem Narodowej Demokracji, Obozu Wielkiej Polski i Stronnictwa Narodowego, założonego przez Romana Dmowskiego.

Za aktywnÄ… dziaÅ‚alność na rzecz koÅ›cioÅ‚a i Å›rodowiska lokalnego, wÅ‚adze diecezjalne nadaÅ‚y mu tytuÅ‚ honorowego kanonika i PraÅ‚ata Jego ÅšwiÄ…tobliwoÅ›ci. Nie zaprzestaÅ‚ jednak i potem dziaÅ‚ania, byÅ‚ bowiem od 8 kwietnia 1929 r. prezesem Stowarzyszenia UpiÄ™kszania Miasta. Jego celem miaÅ‚o być wpÅ‚ywanie na rozwój miast pod wzglÄ™dem zdrowotnym i estetycznym, przy wspóÅ‚pracy z wÅ‚adzami paÅ„stwowymi i samorzÄ…dowymi.

Wiek i zmÄ™czenie nie miaÅ‚y wpÅ‚ywu na jego dziaÅ‚alność. Do koÅ„ca byÅ‚ duszÄ… parafii, odprawiaÅ‚ nabożeÅ„stwa, dokonywaÅ‚ poÅ›wiÄ™ceÅ„ dróg, szkóÅ‚ i mostów, byÅ‚ obecny na każdej uroczystoÅ›ci. Jak podaje „Niedziela” (nr 17 z 1938 r.): „Już w sÄ™dziwym wieku na czele licznych pielgrzymek prowadziÅ‚ swoich wiernych na JasnÄ… GórÄ™ do stóp Królowej Polski, szczyciÅ‚ siÄ™ podczas przemarszów i defilad, oklaskiwany gorÄ…co przez spoÅ‚eczeÅ„stwo czÄ™stochowskie”.

Jego Å›mierć w wyniku wypadku na drodze okryÅ‚a żaÅ‚obÄ… caÅ‚e miasto i diecezjÄ™. Pogrzeb czcigodnego duszpasterza odbyÅ‚ siÄ™ 14 kwietnia 1934 r. na cmentarzu parafialnym. W ostatniej drodze towarzyszyÅ‚ mu sam arcybiskup Teodor Kubina, ponad stu kapÅ‚anów i dziesięć tysiÄ™cy wiernych. Nawet po Å›mierci potrafiÅ‚ zgromadzić caÅ‚e miasto razem.

ByÅ‚ czÅ‚owiekiem niezwykÅ‚ym, który daÅ‚ impuls do dziaÅ‚ania rzeszom mieszkaÅ„ców. PokazaÅ‚, jak wiele można zrobić wspólnie. PozostawiÅ‚ Zawiercie zwarte i gotowe, peÅ‚ne ducha wspólnoty i jednoÅ›ci, a tylko w takiej atmosferze można budować spoÅ‚eczeÅ„stwo obywatelskie.

Damian Domżalski

 

 

Proboszcz Franciszek ZientaraProboszcz Franciszek ZientaraProboszcz Franciszek Zientara
Proboszcz Franciszek Zientara
Proboszcz Franciszek Zientara
Proboszcz Franciszek Zientara
Proboszcz Franciszek Zientara

|   Do góry   |   Strona główna   |

Centrum Inicjatyw Lokalnychwww.cil.org.pl

Newsletter

ALPANET - Polskie Systemy Internetowe